Rembrandt, het Rijksmuseum en het licht
Ooit was ik bij een voordracht van een prominente kunstkenner en hij vertelde over de ‘natuurlijke’ lichtvoering in de schilderijen van de Oude Meesters. Echter, dit ‘natuurlijk’ vond ik niet de optimale benaming voor die fascinerende lichtval die tegelijk zo kenmerkend is. In veel klassieke schilderijen is deze lichtval niet ‘lineair’ weergegeven en daarom – in absolute zin – niet mogelijk in de natuur. On-natuurlijk dus. Een schilder kan het dus ‘mooier’ weergeven dan de natuur zelf. Wanneer je naar sommige klassieke schilderijen kijkt, raak je helemaal in de ban van wat je ziet en het is moeilijk alle aspecten te ontdekken waar deze fascinatie door veroorzaakt wordt. Naar mijn mening gebeurt dit dus door een ‘magisch’ te noemen lichtval.
Soms is duidelijk te zien dat licht,- en schaduw-werking niet helemaal ‘lineair’ worden weergeven, terwijl in een foto – ‘any foto‘ – dit altijd wél het geval is. De lichtval op deze schilderijen is echter totaal ‘aannemelijk’, maw. er zijn veel ‘lichtrichting-variatie’s’ zonder dat dit opvalt.
Deels zijn deze subtiele inconsequenties van de lichtrichting verantwoordelijk voor de unieke weergave én een wezenlijk kenmerk van deze schilderijen. Het leek mij een fantastisch idee te proberen dit kenmerk ook aan te brengen in mijn fotografie en ik begon in 2015 met experimenteren.
Een opdracht in de studio heeft mij op het spoor gezet: Een moeder uit omgeving Utrecht kwam met het verzoek of ik haar dochter wilde fotograferen in de setting van ‘Het meisje met de Parel’ van Johannes Vermeer. Daar ontdekte ik dat de lichtval op de gele sjerp in realiteit een onmogelijkheid is.
Voor de inzending van een soort wedstrijd van het Rijksmuseum koos ik één van de eerste werken die ik met mijn lichttechniek heb gemaakt; Een portret van mijn jongste zoon Joris, op het moment dat zijn puberteit tot het verleden behoorde. Op het eerste gezicht lijkt het een normaal verlichte foto, maar in werkelijkheid kan de rechterzijde van zijn gezicht niet in de schaduw zijn als diezelfde zijde van zijn shirt licht vangt. Dit effect is dus ook vaak in klassieke schilderijen toegepast en het leuke is dat het niet opvalt. Het werk werd helaas niet uitverkoren maar omdat ik mijn techniek of iets vergelijkbaars nog steeds nergens anders heb zien opduiken, hou ik het erop dat het gewoon er de tijd nog niet voor was.
Luctor et emergo !
Bekijk mijn specifieke lichttechniek
